పురాణాలు మరియు శాస్త్రాల ప్రకారం ప్రకృతి పురుషుడు (ప్రకృతి-పురుష తత్వం) అనేది సృష్టి యొక్క అత్యంత ప్రాచీనమైన, ఆధ్యాత్మికమైన, తాత్వికమైన సూత్రం. ఇది సాంఖ్య తత్వం (Sankhya Philosophy) లోని ప్రాధాన్యమైన భావన. ఈ తత్వాన్ని మహర్షి కపిలుడు ప్రవచించాడు.
ఇందులో ప్రకృతి (Nature / Energy) మరియు పురుషుడు (Consciousness / Spirit) అనే రెండు నిత్య తత్వాలు విశ్వానికి మూలాధారమని చెబుతుంది.
---
🌿 ప్రకృతి (Prakriti)
ప్రకృతి అనేది శక్తి రూపం, అది సర్వసృష్టికి మూలకారణం.
ఇది మూడు గుణములతో ఉంటుంది:
1. సత్త్వ గుణం (Purity, Balance)
2. రజో గుణం (Activity, Passion)
3. తమో గుణం (Inertia, Ignorance)
ఈ గుణములు కలసి విశ్వాన్ని, ప్రాణులను, పదార్థాలను, భావాలను నిర్మిస్తాయి.
ప్రకృతి అనేది జడశక్తి — దీనికి చైతన్యం ఉండదు, కానీ ఇది పురుషుని సమీపంలో ఉన్నప్పుడు చైతన్యం పొందినట్లుగా ప్రవర్తిస్తుంది.
---
🕉️ పురుషుడు (Purusha)
పురుషుడు అనేది చైతన్య స్వరూపుడు, సాక్షీభూతుడు, అమరుడు, నిర్గుణుడు.
ఆయన ఏ పని చేయడు, కానీ అన్నీ జరుగుతాయి ఆయన సాక్షిగా ఉన్నందున.
శాస్త్రాలు చెబుతున్నాయి:
> “పురుషసాక్షాత్కారే సర్వదుఃఖక్షయో భవతి”
అంటే, పురుషుని స్వరూపాన్ని అనుభవించినప్పుడు అన్ని దుఃఖాలు నశిస్తాయి.
పురుషుడు ప్రకృతిని ప్రత్యక్షం చేయగల దివ్య సాక్షి.
---
🌺 ప్రకృతి – పురుష సంయోగం
ఈ రెండు తత్వాలు కలిసినప్పుడు సృష్టి ప్రక్రియ ప్రారంభమవుతుంది.
పురుషుడు సాక్షి, ప్రకృతి కర్త.
పురుషుని సమీపంలో ప్రకృతి చలించటం ప్రారంభిస్తుంది, తద్వారా మహత్ తత్త్వం, అహంకార, మనస్సు, ఇంద్రియాలు, పంచభూతాలు మొదలైనవి ఉద్భవిస్తాయి.
ఇది శివ–శక్తి భావం లాంటిది — శివుడు చైతన్యం, శక్తి ఆ చైతన్యానికి రూపం.
---
📜 పురాణాలు చెబుతున్నట్లు
1. భగవద్గీత (అధ్యాయం 13) లో శ్రీకృష్ణుడు ఇలా చెబుతాడు:
> “ప్రకృతిం పురుషం చైవ విద్ధ్యనాది ఉభావపి”
(ప్రకృతి మరియు పురుషుడు అనాది — వీరిద్దరూ సృష్టికి మూలము.)
2. శ్రీమద్ భాగవత పురాణం ప్రకారం:
> భగవాన్ విష్ణువు పురుష తత్వం, మహామాయా ప్రకృతి తత్వం.
వీరిద్దరి సంయోగమే సృష్టి, స్థితి, లయకారకం.
3. శివ పురాణం లో:
> శివుడు నిరాకార చైతన్యము, పార్వతి శక్తి స్వరూపము.
వీరి ఐక్యమే జగత్ సృష్టి.
---
🌞 తాత్విక అర్థం
ప్రతి మనిషిలో కూడా ఈ ప్రకృతి–పురుష సమత్వం ఉంది.
శరీరం, భావాలు, క్రియలు — ఇవి ప్రకృతి భాగం.
ఆత్మ, సాక్షి భావం — ఇవి పురుష భాగం.
యోగమార్గం, జ్ఞానమార్గం ద్వారా మనం ఈ ద్వైతాన్ని అధిగమించి పరమ చైతన్యాన్ని, ఆత్మసాక్షాత్కారాన్ని పొందగలము.
---
🌼 సారాంశం
> ప్రకృతి అనేది శక్తి — నడిపించేది.
పురుషుడు అనేది చైతన్యం — సాక్షి.
వీరి సంయోగం — సృష్టి.
వీరి అవగాహన — మోక్షం.
---
చివరగా, ఆధ్యాత్మిక దృష్టిలో ప్రకృతి పురుషుడు అంటే మనలోని మూల చైతన్యం మరియు శక్తి సమన్వయం — ఇది బ్రహ్మాండ స్థాయి నుండి ప్రతి జివుడిలోనూ సజీవంగా ఉన్న సత్యం.
No comments:
Post a Comment