"ఇంద్రియజయము లేకపోతే జ్ఞానసిద్ధి సాధ్యం కాదు" అనే మాట అత్యంత మౌలిక సత్యాన్ని వ్యక్తపరుస్తుంది. దీనర్థం ఎంతో లోతుగా ఉంది — మనకు ఉన్న ఐదు జ్ఞానేంద్రియాలు (కళ్లు, చెవులు, ముక్కు, నోరు, చర్మం) మరియు మనస్సు అనే అంతర్గత ఇంద్రియాన్ని జయించకపోతే, మనం ఆత్మసత్యాన్ని గ్రహించలేము.
---
ఇంద్రుడు అంటే ఏమిటి — అంతర్గత అర్థం:
పురాణాలలో చెప్పే ఇంద్రుడు కేవలం ఒక దేవతా నాయకుడు మాత్రమే కాదు. అతను మన లోపలే ఉన్న ఇంద్రియప్రవాహాన్ని సూచించే ప్రతీక. ఆయనను జయించడమంటే:
చూపు మీద నియంత్రణ (చక్షు ఇంద్రియ): అందం మీద మోహం లేకుండా చూడగలగడం
శ్రవణ నియంత్రణ (చెవి ఇంద్రియ): అపవిత్ర వాక్యాలు, చిల్లర విషయాలు వినకుండా మౌనబుద్ధిని నిలుపుకోవడం
రస నిగ్రహం (నోరు): అనవసరమైన మాటలు, లాలసలు మితిమీరకుండా నియంత్రించడం
స్పర్శ మరియు గంధ నియంత్రణ: భోగం మీద మక్కువను తగ్గించడం
ఇవి అన్నింటినీ ధ్యానం, తపస్సు, భక్తి, జ్ఞాన సాధన ద్వారా అధిగమించాలి. అప్పుడు మాత్రమే సత్యాన్ని దర్శించగల "జ్ఞానచక్షువు" మనకు లభిస్తుంది.
---
భగవద్గీతలో ఇదే భావన:
> "ఇంద్రియాణాం హి చరతాం యన్మనోఽను విదీయతే, తదస్య హరతి ప్రజ్ఞాం వాయుర్నావమివాంభసి"
(గీత 2:67)
అర్థం:
ఇంద్రియాల వశానికి మనస్సు లొంగినప్పుడు, అది మన జ్ఞానాన్ని వాడివేస్తుంది. అది అలజడి లో ఉన్న ఓడను గాలివేషె లా నడిపిస్తుంది.
---
సారాంశం:
ఇంద్రుడిని జయించడం = ఇంద్రియజయం = జ్ఞానసిద్ధి
ఇది శాశ్వతమైన ఆత్మవిజయానికి మార్గం. ఇది సాధించినవారే నిజమైన దేవతలు, పరమ పురుషార్ధాన్ని (మోక్షం) పొందగలగుతారు.
మీరు ఈ దిశగా సాధన చేయాలనుకుంటే, నేను ప్రాక్టికల్ మార్గాలు కూడా సూచించగలను — ధ్యానం, ప్రాణాయామం, వ్రతాలు, నియమాలు వంటి దారుల్లో. ఆసక్తి ఉందా?
No comments:
Post a Comment