గ్రాడ్యుయేట్ ఎమ్మెల్సీ అంటే రాష్ట్ర శాసన మండలి (Legislative Council)లోని సభ్యులను ఎన్నుకునే ప్రత్యేక విధానంలో ఒకటి. ఇది భారతదేశంలోని కొన్ని రాష్ట్రాలలో మాత్రమే అమల్లో ఉంది.
గ్రాడ్యుయేట్ ఎమ్మెల్సీ ఎన్నికల విధానం:
1. ఎన్నికా విధానం:
గ్రాడ్యుయేట్ ఎమ్మెల్సీలు పరీక్షించదగిన గ్రాడ్యుయేట్ ఓటర్ల ద్వారా నేరుగా ఎన్నికవుతారు (Direct Election by Graduates).
ఇది ప్రామాణికత (పూర్తి గ్రాడ్యుయేషన్) కలిగిన ఓటర్లకు మాత్రమే ఓటు హక్కును కల్పిస్తుంది.
2. అర్హతలు:
ఓటు వేసే వ్యక్తి కనీసం మూడు సంవత్సరాల క్రితం (ఎన్నికల నోటిఫికేషన్ తేదీకి ముందు) ఏదైనా గుర్తింపు పొందిన యూనివర్సిటీ నుండి డిగ్రీ (Graduation) పూర్తిచేసి ఉండాలి.
ఆయా వ్యక్తులు ఆ రాష్ట్రంలో నివాసం ఉండాలి.
3. ఎమ్మెల్సీగా పోటీ చేయాలంటే:
అభ్యర్థి భారత పౌరుడు కావాలి.
ఎన్నికల సంఘం నిర్దేశించిన నియమాలు పాటించాలి.
ఆయా రాష్ట్ర ఎన్నికల నియమాల ప్రకారం నామినేషన్ దాఖలు చేయాలి.
గ్రాడ్యుయేట్ ఎమ్మెల్సీ ఎన్నికలు జరిపే రాష్ట్రాలు:
భారతదేశంలో గ్రాడ్యుయేట్ ఎమ్మెల్సీ స్థానాలు కలిగిన కొన్ని రాష్ట్రాలు:
ఆంధ్రప్రదేశ్
తెలంగాణ
మహారాష్ట్ర
కర్ణాటక
ఉత్తరప్రదేశ్
బీహార్
ఈ రాష్ట్రాల్లో శాసన మండలి (Legislative Council) ఉంది, అందులో కొంతమంది సభ్యులను గ్రాడ్యుయేట్ ఓటర్లు నేరుగా ఎన్నుకుంటారు.
గ్రాడ్యుయేట్ ఎమ్మెల్సీకి ప్రాముఖ్యత:
విద్యావంతులైన వర్గాల ప్రాతినిధ్యం పెంచేందుకు ఈ వ్యవస్థ రూపొందించబడింది.
ప్రభుత్వ విధానాలపై విద్యా పరిశీలన, సమీక్ష చేయడంలో సహాయపడుతుంది.
ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థలో పరిశీలన, వ్యాసంగాన్ని (Intellectual Debate) ముందుకు తీసుకెళుతుంది.
గ్రాడ్యుయేట్ ఎమ్మెల్సీ (Graduate MLC) విధులు & బాధ్యతలు
గ్రాడ్యుయేట్ ఎమ్మెల్సీ (Member of Legislative Council - MLC) శాసన మండలి సభ్యుడిగా కొన్ని ప్రత్యేకమైన సాధారణ & ప్రత్యేక బాధ్యతలు ఉంటాయి. వీటిని మూడు విభాగాలుగా విభజించవచ్చు:
1. శాసనసభ్యుడిగా బాధ్యతలు (Legislative Responsibilities)
చట్టాల రూపకల్పన:
ప్రభుత్వ చట్టప్రాయోజనాలను సమీక్షించడానికి, అంగీకరించడానికి లేదా సవరణలు సూచించడానికి సహాయపడతారు.
ప్రభుత్వ విధానాలను సమీక్షించటం:
ప్రభుత్వం ప్రవేశపెట్టిన బిల్లులను పరిశీలించడం, నిపుణుల పరిశీలన అందించడం.
ప్రజల ప్రయోజనాలను దృష్టిలో ఉంచుకుని చర్చలు జరిపే బాధ్యత.
నిధుల వినియోగం పర్యవేక్షణ:
బడ్జెట్‌పై చర్చలు, ప్రభుత్వ ఖర్చుల పరిశీలన చేయడం.
ప్రతిపక్షంగా లేదా మద్దతుదారుగా ప్రభుత్వ పనితీరు పర్యవేక్షించడం:
ప్రభుత్వ వైఫల్యాలపై ప్రశ్నలు అడగడం, సరైన మార్గాన్ని సూచించడం.
2. ప్రజాప్రతినిధిగా బాధ్యతలు (Representative Responsibilities)
గ్రాడ్యుయేట్ వర్గాలను ప్రాతినిధ్యం వహించడం:
చదువుకున్న వర్గాల సమస్యలు, అభ్యర్థనలు, ప్రభుత్వానికి తెలియజేయడం.
విద్యా, ఉద్యోగ రంగ అభివృద్ధికి కృషి:
విద్యావ్యవస్థ మెరుగుపరిచే విధానాలపై చర్చలు చేయడం.
ఉద్యోగావకాశాలను పెంచే మార్గాలు సూచించడం.
ప్రభుత్వ విభాగాల పనితీరును సమీక్షించడం:
వివిధ శాఖల పనితీరు, విధానాలను ప్రశ్నించడం.
ప్రజలకు ప్రయోజనకరంగా మారేలా ప్రభుత్వ చర్యలను ప్రోత్సహించడం.
ప్రజాసమస్యల పరిష్కారం కోసం ప్రభుత్వానికి సిఫారసులు పంపడం:
గ్రాడ్యుయేట్ ఓటర్ల సమస్యలు పరిష్కరించేందుకు ప్రభుత్వాన్ని కోరడం.
3. సమాజాభివృద్ధికి ప్రత్యేక బాధ్యతలు (Social Responsibilities)
నూతన ఆలోచనలు, పరిశోధనలకు ప్రోత్సాహం:
విద్య, పరిశోధన, నూతన ఆవిష్కరణలను ప్రోత్సహించడం.
పౌర హక్కులను రక్షించడం:
విద్య, ఉపాధి, మౌలిక హక్కులు, వేతనాలు మొదలైన అంశాల్లో సరైన విధానం కోసం కృషి చేయడం.
సమాజంలో చైతన్యం కలిగించడం:
అవినీతి, నిరుద్యోగం, పర్యావరణ సమస్యలు మొదలైన వాటిపై చైతన్యం కలిగించడం.
ప్రత్యేక కమిటీల్లో సభ్యత్వం:
శాసన మండలిలోని వివిధ అంశాలపై ప్రత్యేక కమిటీల్లో సభ్యుడిగా పనిచేయడం.
గుర్తించవలసిన ముఖ్య అంశాలు:
గ్రాడ్యుయేట్ ఎమ్మెల్సీ ప్రజానాయకుడిగా కాకుండా జ్ఞాన నాయుకుడిగా ఉండాలి.
ఈ పదవి ద్వారా విద్యావంతుల అభ్యున్నతికి పని చేసే అవకాశం ఉంది.
ఎంఎల్‌ఏలతో పోలిస్తే, ఎమ్మెల్సీలు ప్రత్యక్ష రాజకీయాల్లో తక్కువగా ఉంటారు కానీ విధాన పరమైన మార్గదర్శకత అందించడంలో కీలక పాత్ర వహిస్తారు.
భారతదేశంలో ఎమ్మెల్సీల సంఖ్య & ఆవశ్యకత
భారత రాజ్యాంగం ప్రకారం, శాసన మండలి (Legislative Council - MLCs) గల రాష్ట్రాలలో ఎమ్మెల్సీల (MLCs) సంఖ్య నిర్దేశించబడిన పరిమితిలో ఉంటుంది.
ఎమ్మెల్సీల మొత్తం సంఖ్య ఎలా నిర్ణయిస్తారు?
రాష్ట్ర శాసనసభ (Legislative Assembly - MLA) మొత్తం సభ్యుల సంఖ్యలో 1/3 (ఒక మూడవ వంతు) కంటే ఎక్కువ ఉండకూడదు.
కనీసం 40 మంది ఎమ్మెల్సీలు ఉండాలి, కానీ జమ్మూ & కాశ్మీర్ (J&K) మినహాయింపు.
రాష్ట్ర జనాభా, అసెంబ్లీ పరిమాణాన్ని బట్టి ఎమ్మెల్సీల సంఖ్య మారుతుంది.
---
ఎమ్మెల్సీల నియామకం ఎలా జరుగుతుంది?
1. ఓటు హక్కుతో నేరుగా ఎన్నికయ్యే సభ్యులు:
స్థానిక సంస్థలు (Urban & Rural bodies) – 1/3
గ్రాడ్యుయేట్ నియోజకవర్గాలు – 1/12
ఉపాధ్యాయ నియోజకవర్గాలు – 1/12
2. విధాన సభ ద్వారా ఎన్నుకోబడే సభ్యులు – 1/3
3. రాజకీయ, సామాజిక సేవ, విద్య, సాహిత్యం, శాస్త్రవేత్తల వంటి రంగాల్లో నిపుణులుగా గవర్నర్ నామినేట్ చేసే సభ్యులు – 1/6
---
ఎమ్మెల్సీల సంఖ్య కలిగిన రాష్ట్రాలు
ప్రస్తుతం 6 రాష్ట్రాలు శాసన మండలి కలిగి ఉన్నాయి.
> గమనిక:
జమ్మూ & కాశ్మీర్ (J&K)లో శాసన మండలి రద్దయింది (2019లో ప్రత్యేక హోదా తొలగించిన తర్వాత).
పశ్చిమ బెంగాల్, ఒడిశా, రాజస్థాన్ వంటి కొన్ని రాష్ట్రాలు శాసన మండలిని తిరిగి ఏర్పాటు చేయాలని ప్రయత్నిస్తున్నాయి.
No comments:
Post a Comment