పరిచయం
ప్రభుత్వం నిర్దేశించిన విధంగా 2047 నాటికి 'విక్షిత్ భారత్' లేదా అభివృద్ధి చెందిన భారతదేశం యొక్క దార్శనికత దిశగా భారతదేశం క్రమంగా పయనిస్తోంది. భారతదేశం ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రముఖ ఆర్థిక శక్తి కేంద్రంగా మారాలంటే, సాంకేతికత, పారదర్శకత, కమ్యూనికేషన్, ఆరోగ్యం మరియు మానవ వనరుల అభివృద్ధి వంటి కీలక రంగాలను మార్చడం రాబోయే 25 ఏళ్లలో కీలకం. ఈ రంగాలు ఉత్పాదకత, సామర్థ్యం, ఆవిష్కరణ మరియు మానవ సంక్షేమాన్ని గణనీయంగా పెంచుతాయి. ఈ రంగాలలో పురోగతిని నడపడానికి ప్రభుత్వం అనేక విధాన చర్యలు, కార్యక్రమాలు మరియు బడ్జెట్లను ప్రకటించింది.
టెక్నాలజీ అడ్వాన్స్మెంట్స్
భారతదేశంలో వేగవంతమైన మరియు సమ్మిళిత అభివృద్ధికి సాంకేతికత శక్తి గుణకం వలె పనిచేస్తుంది. పారదర్శకత, జవాబుదారీతనం, కనెక్టివిటీ, హెల్త్కేర్ యాక్సెస్ మరియు స్కిల్ డెవలప్మెంట్ను పెంపొందించడానికి రంగాలలో అభివృద్ధి చెందుతున్న సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ఉపయోగించుకోవాలని ప్రభుత్వం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.
ప్రధాన దృష్టి ప్రాంతాలు:
- డిజిటల్ ఇండియా: డిజిటల్ అవస్థాపన, సేవల డిజిటల్ డెలివరీ మరియు డిజిటల్ సాధికారత యొక్క మూలస్థంభాలతో, డిజిటల్ ఇండియా సార్వత్రిక డిజిటల్ అక్షరాస్యత మరియు ఆన్లైన్ సేవలను సులభంగా యాక్సెస్ చేయడానికి లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. 2022-23 బడ్జెట్ ₹61,930 కోట్లు.
- మేక్ ఇన్ ఇండియా: 2014లో ప్రారంభించబడిన ఈ కార్యక్రమం ఎలక్ట్రానిక్స్, టెలికాం మరియు ఐటీ ఉత్పత్తులతో సహా 25 రంగాలలో దేశీయ డిజైన్, తయారీ మరియు ఆవిష్కరణలను ప్రోత్సహిస్తుంది. 2025 నాటికి డిజిటల్ ఎకానమీ 1 ట్రిలియన్ డాలర్లకు చేరుకోవడం లక్ష్యం.
- స్మార్ట్ సిటీస్ మిషన్: డిజిటల్ కనెక్టివిటీ, ఇంటెలిజెంట్ ట్రాఫిక్ మేనేజ్మెంట్, ఇ-గవర్నెన్స్ మరియు టెక్నాలజీ ఆధారిత పౌర సేవలను ఉపయోగించి 2024 నాటికి 100 నగరాలను స్మార్ట్ సిటీలుగా మార్చడానికి ₹2.05 లక్షల కోట్ల పెట్టుబడి.
- ఎమర్జింగ్ టెక్నాలజీస్: నేషనల్ ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటెలిజెన్స్ మిషన్, బ్లాక్చెయిన్ ఆధారిత గవర్నెన్స్, కమర్షియల్ 5G రోల్అవుట్, సంకలిత తయారీ, నానోటెక్నాలజీ మరియు క్వాంటం కంప్యూటింగ్లు సామాజిక-ఆర్థిక పురోగతి కోసం వ్యూహాత్మకంగా అవలంబించబడుతున్నాయి.
- ఎలక్ట్రానిక్స్ తయారీ: ₹21,300 కోట్ల ప్రోత్సాహకాలతో M-SIPS మరియు EMC 2.0 వంటి పథకాలు 2025-26 నాటికి భారతదేశంలో $300 బిలియన్ల ఎలక్ట్రానిక్స్ తయారీ పరిశ్రమను నిర్మించాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నాయి.
పారదర్శకత మరియు జవాబుదారీతనం
సాంకేతికతతో కూడిన సంస్కరణల ద్వారా పారదర్శకత, జవాబుదారీతనం మరియు పాలన సౌలభ్యాన్ని మెరుగుపరచడం ప్రభుత్వం లక్ష్యం.
చొరవలు ఉన్నాయి:
- JAM ట్రినిటీ: జన్ ధన్ ఆర్థిక చేరిక, ఆధార్ ప్రత్యేక ID మరియు మొబైల్ కనెక్టివిటీ పారదర్శక డిజిటల్ గుర్తింపును అందిస్తాయి మరియు పౌరులకు ప్రభుత్వ ప్రయోజనాలు మరియు రాయితీలకు ప్రాప్యతను అందిస్తాయి.
- ప్రభుత్వ ఇ-మార్కెట్ప్లేస్: 2016లో ప్రారంభించబడింది, GeM అనేది 50 లక్షలకు పైగా ఉత్పత్తులు మరియు 20,000 కొనుగోలుదారులు మరియు విక్రేత సంస్థలతో ఆన్లైన్ సేకరణ వేదిక. పబ్లిక్ ప్రొక్యూర్మెంట్లో పారదర్శకత మరియు సామర్థ్యాన్ని తీసుకురావడం దీని లక్ష్యం.
- DBT పథకాలు: 61 కేంద్ర పథకాలు JAM ఆధారంగా ఆధార్-లింక్డ్ డైరెక్ట్ బెనిఫిట్ బదిలీలకు మారాయి, 2022 నాటికి లీకేజీ మరియు డూప్లికేషన్ను తొలగించడం ద్వారా ₹2.23 లక్షల కోట్లు ఆదా అయ్యాయి.
- RTI చట్టం 2005: పారదర్శకతను పెంపొందించడానికి పౌరులు ప్రభుత్వ రికార్డులు మరియు డేటాపై సమాచారాన్ని పొందేందుకు వీలు కల్పిస్తుంది. ఆన్లైన్ RTI పోర్టల్లు యాక్సెస్ను మెరుగుపరుస్తున్నాయి.
- ఇ-గవర్నెన్స్: ఆన్లైన్ పోర్టల్లు, యాప్లు మరియు ICT సిస్టమ్ల ద్వారా ప్రభుత్వ సేవలను డిజిటలైజేషన్ చేయడం రెడ్ టేప్ను తగ్గిస్తుంది మరియు యాక్సెస్ను మెరుగుపరుస్తుంది.
డిజిటల్ ఇండియా ప్రోగ్రామ్, నగదు రహిత ఆర్థిక కార్యక్రమాలు, MyGov వంటి ఆన్లైన్ పౌర నిశ్చితార్థ ప్లాట్ఫారమ్లు మరియు రైల్వే బడ్జెట్ విలీనం వంటి బడ్జెట్ సంస్కరణలు జవాబుదారీతనం, విశ్వాసం మరియు జీవన సౌలభ్యాన్ని పెంపొందించే లక్ష్యంతో ఉన్నాయి.
కమ్యూనికేషన్ ఇన్ఫ్రాస్ట్రక్చర్
ప్రపంచ స్థాయి కమ్యూనికేషన్ ఇన్ఫ్రాస్ట్రక్చర్ డిజిటల్ ఇన్క్లూజన్ను నడిపిస్తుంది, పట్టణ-గ్రామీణ విభజనను వంతెన చేస్తుంది మరియు రంగాలలో ఆవిష్కరణలను ప్రారంభిస్తుంది.
ముఖ్య ప్రభుత్వ కార్యక్రమాలు:
- BharatNet: ఈ జాతీయ బ్రాడ్బ్యాండ్ ప్రాజెక్ట్ 2025 నాటికి అన్ని గ్రామ పంచాయతీలకు ఆప్టికల్ ఫైబర్ ద్వారా 100 Mbps బ్రాడ్బ్యాండ్ కనెక్టివిటీని అందించాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. ఫేజ్ I మరియు IIలో ఇప్పటివరకు 1.7 లక్షలకు పైగా పంచాయతీలు కనెక్ట్ చేయబడ్డాయి.
- 5G ప్రారంభం: 5G స్పెక్ట్రమ్ వేలం 2022లో ₹1.5 లక్షల కోట్లకు నిర్వహించబడింది. రాబోయే 2-3 సంవత్సరాలలో దేశవ్యాప్త కవరేజీని లక్ష్యంగా చేసుకుని 5G రోల్అవుట్ ప్రారంభించబడింది.
- MeitY ప్రోగ్రామ్లు: విద్య, ఆరోగ్యం మరియు నైపుణ్యాలలో IT స్వీకరణను ప్రోత్సహించడానికి ఛాంపియన్ సర్వీసెస్ సెక్టార్ వంటి పథకాలు; సైబర్ భద్రతలో 500 PhDలను పెంపొందించడానికి సమాచార భద్రత విద్య మరియు అవగాహన.
- పబ్లిక్ వైఫై హాట్స్పాట్లు: భారత్ వైఫై తక్కువ ధర ఇంటర్నెట్ యాక్సెస్ కోసం 2022 నాటికి 600,000 గ్రామాలను కవర్ చేసే 2 మిలియన్ వైఫై హాట్స్పాట్లను ఏర్పాటు చేయాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.
- డిజిటల్ గ్రామాలు: విద్య, ఆరోగ్యం, బ్యాంకింగ్ మొదలైనవాటిపై ఇ-సేవల కోసం 1 లక్షకు పైగా గ్రామాలు కామన్ సర్వీస్ సెంటర్ల ద్వారా డిజిటల్గా కనెక్ట్ చేయబడ్డాయి.
కమ్యూనికేషన్ ఇన్ఫ్రాస్ట్రక్చర్ ఉత్పాదకతను మెరుగుపరచడం, డిజిటల్ విభజనను తగ్గించడం, బహిరంగ ప్రభుత్వ డేటా యాక్సెస్ను అందించడం మరియు భారతదేశం అంతటా లాస్ట్-మైల్ సర్వీస్ డెలివరీని ప్రారంభించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.
ఆరోగ్య సంరక్షణ పునరుజ్జీవనం
ఆరోగ్య సంరక్షణ యాక్సెస్ మరియు నాణ్యతను మెరుగుపరచడం మానవ అభివృద్ధికి ప్రాథమికంగా ఉంటుంది. జాతీయ ఆరోగ్య విధానం 2017 ఆయుర్దాయం 70 సంవత్సరాలకు పెంచడం మరియు 2025 నాటికి శిశు మరణాలను 28కి తగ్గించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.
ముఖ్య ప్రభుత్వ కార్యక్రమాలు:
- ఆయుష్మాన్ భారత్: 2018లో ప్రారంభించబడింది, ఇది సెకండరీ మరియు తృతీయ సంరక్షణ ఆసుపత్రిలో చేరడానికి 50 కోట్ల మంది బలహీన వ్యక్తులకు ప్రతి కుటుంబానికి సంవత్సరానికి ₹5 లక్షల ఆరోగ్య కవరేజీని అందించాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. 2022 బడ్జెట్లో ₹64,180 కోట్లు కేటాయించారు.
- AIIMS విస్తరణ: స్పెషాలిటీ మరియు సూపర్ స్పెషాలిటీ కేర్కు ప్రాప్యతను మెరుగుపరచడానికి ₹15,765 కోట్ల వ్యయంతో 2015-2025 మధ్య భారతదేశం అంతటా 22 కొత్త AIIMS స్థాపించబడింది.
- డిజిటల్ ఆరోగ్యం: 2020లో ప్రారంభించబడిన జాతీయ డిజిటల్ ఆరోగ్య మిషన్ పౌరుల కోసం ఆరోగ్య IDలను ఏర్పాటు చేస్తుంది మరియు ఆరోగ్య రికార్డుల జాతీయ పోర్టబిలిటీని అనుమతిస్తుంది. వైద్యుల డిజిటల్ రిజిస్ట్రీలు మరియు ఆరోగ్య సౌకర్యాలు అభివృద్ధి చేయబడుతున్నాయి.
- కోవిడ్ నిర్వహణ: కాంటాక్ట్ ట్రేసింగ్ కోసం ఆరోగ్య సేతు యాప్; టీకా రోల్ అవుట్ కోసం CoWIN పోర్టల్. రిమోట్ సంప్రదింపుల కోసం 2020లో టెలిమెడిసిన్ మార్గదర్శకాలు ప్రవేశపెట్టబడ్డాయి.
- బడ్జెట్ 2022: ఆరోగ్య రంగానికి ₹86,606 కోట్ల కేటాయింపులో 137% పెరుగుదల. మహమ్మారి సంసిద్ధత, ప్రాంతీయ AIIMS, క్లిష్టమైన సంరక్షణ శిక్షణ మరియు మానసిక ఆరోగ్యంపై దృష్టి పెట్టండి.
- జాతీయ ఆరోగ్య విధానం: ఇది 2025 నాటికి ఆరోగ్యంపై GDP పబ్లిక్ వ్యయంలో 2.5%. ప్రస్తుతం ఇది 1.2% వద్ద ఉంది.
- మౌలిక సదుపాయాలు: ప్రజారోగ్య కేంద్రాలను 2020లో 25,743 నుండి 2025 నాటికి 35,000కి పెంచడం లక్ష్యం; ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రాలు 5,895 నుంచి 15,000కి. వెల్నెస్ క్లినిక్లకు సపోర్టింగ్, జన్ ఔషధి స్టోర్లు తక్కువ ధరకు మందుల సరఫరా మొదలైనవి.
తదుపరి 25 సంవత్సరాలలో ఆరోగ్య సంరక్షణలో వ్యూహాత్మక ప్రభుత్వ పెట్టుబడులు, సాంకేతికత స్వీకరణ మరియు ప్రభుత్వ-ప్రైవేట్ భాగస్వామ్యం సుస్థిర అభివృద్ధి లక్ష్యాలకు అనుగుణంగా యాక్సెస్ను మెరుగుపరుస్తుంది, ఖర్చులను తగ్గిస్తుంది మరియు స్థిరమైన సార్వత్రిక ఆరోగ్య కవరేజీని సాధిస్తుంది.
డెమోగ్రాఫిక్ డివిడెండ్ కోసం HRD
28 సంవత్సరాల మధ్యస్థ వయస్సు గల భారతదేశం ప్రపంచంలోని అత్యంత యువ జనాభాలో ఒకటి. ఈ డెమోగ్రాఫిక్ డివిడెండ్ను వృద్ధి డ్రైవర్గా మార్చడానికి, మానవ మూలధనాన్ని అభివృద్ధి చేయడం చాలా అవసరం. విద్య, నైపుణ్యాలు మరియు ఉపాధి అవకాశాలను మెరుగుపరచడంపై ప్రభుత్వం దృష్టి సారించింది.
కీలక HRD కార్యక్రమాలు:
- కొత్త విద్యా విధానం 2020: ప్రభుత్వ విద్య వ్యయాన్ని GDPలో 6%కి పెంచడం లక్ష్యం. పునాది అక్షరాస్యత, వృత్తి నైపుణ్యం, కోర్సు ఎంపికలలో వశ్యత, మాతృభాషలో బోధన మరియు డిజిటల్ విద్యపై దృష్టి పెట్టండి.
- స్కిల్ ఇండియా: ప్రధాన్ మంత్రి కౌశల్ వికాస్ యోజన మరియు ఇతర కార్యక్రమాలు జీవనోపాధి మరియు వ్యవస్థాపకతను ప్రారంభించడానికి 2022 నాటికి 400 మిలియన్ల మందికి పైగా విభిన్న నైపుణ్యాలలో శిక్షణనివ్వాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నాయి. 2015-2022 మధ్య 5.5 కోట్ల మందికి పైగా శిక్షణ పొందారు.
- డిజిటల్ సాక్షరత అభియాన్: 1 కోటి మంది రైతులతో సహా 6 కోట్ల మంది గ్రామీణ పౌరులకు డిజిటల్ అక్షరాస్యతను అందించడానికి 2020లో ప్రారంభించబడింది.
- HEFA: బోధన మరియు పరిశోధన సామర్థ్యాలను మెరుగుపరచడానికి IITలు, IIMలు, IISERల వంటి ప్రధాన సంస్థల్లో మౌలిక సదుపాయాల కోసం ఉన్నత విద్యా ఫైనాన్సింగ్ ఏజెన్సీ తక్కువ-ధర నిధులను అందిస్తుంది.
- ఆన్లైన్ విద్య: కోవిడ్-19 సమయంలో స్వయం, స్వయం ప్రభ DTH ఛానెల్లు మరియు PM eVIDYA చొరవ రిమోట్ మరియు డిజిటల్ లెర్నింగ్ను నడిపిస్తున్నాయి.
- లింగ చేరిక: మహిళా అక్షరాస్యత మరియు సాధికారత కోసం బేటీ బచావో బేటీ పఢావో పథకం; మహిళలకు ఆలయ ప్రవేశం కల్పిస్తూ శబరిమల తీర్పు.
- ఉపాధి: మేక్ ఇన్ ఇండియా, స్టార్టప్ ఇండియా, స్టాండప్ ఇండియా, జిఎస్టి పాలన వంటి పథకాలు ఉద్యోగ కల్పన మరియు వ్యవస్థాపకతను పెంచే లక్ష్యంతో ఉన్నాయి. 2017-2022 మధ్య 4 కోట్ల ఉద్యోగాలు జోడించబడ్డాయి.
వ్యూహాత్మక నైపుణ్య కార్యక్రమాలు, ఉన్నత విద్యలో బోధన మరియు పరిశోధన నాణ్యతను మెరుగుపరచడం, జీవితకాల అభ్యాస అవకాశాలను ప్రారంభించడం మరియు మహిళల భాగస్వామ్యాన్ని పెంచడం ఆత్మనిర్భర్ భారత్ కోసం ఉత్పాదక శ్రామికశక్తిని నిర్మించే లక్ష్యం.
బడ్జెట్ కేటాయింపులు
సాంకేతికత-నేతృత్వంలోని వృద్ధి మరియు మానవాభివృద్ధికి దాని దృష్టికి అనుగుణంగా, ప్రభుత్వం ఈ కీలక రంగాలకు బడ్జెట్ కేటాయింపులను క్రమంగా పెంచింది:
- డిజిటల్ ఇండియా: 2015-16లో ₹3,073 కోట్ల నుండి 2022-23 నాటికి ₹6,388 కోట్లకు. 2022లో IT బడ్జెట్లో 3% నుండి 10%కి పైగా షేర్ పెరిగింది.
- ఎలక్ట్రానిక్స్ తయారీ: ఈ రంగాన్ని 2025 నాటికి $300 బిలియన్లకు పెంచాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్న M-SIPS, EMC 2.0 వంటి పథకాల కోసం 2014-15లో బడ్జెట్ వ్యయం ₹11 కోట్ల నుండి 2022లో ₹21,300 కోట్లకు పెరిగింది.
- భారత్నెట్: గ్రామాలకు బ్రాడ్బ్యాండ్ కనెక్టివిటీ కోసం 2022-23లో ₹19,000 కోట్ల బడ్జెట్.
- ఆరోగ్యం: 2022-23 బడ్జెట్లో ₹86,606 కోట్లకు 137% పెరుగుదల. 2014-15 ఖర్చు ₹33,651 కోట్ల కంటే ఆరోగ్య బడ్జెట్లో 2.5 రెట్లు పెరిగింది.
- విద్య: బడ్జెట్ 2014-15లో ₹69,074 కోట్ల నుంచి 2022-23లో ₹1.04 లక్షల కోట్లకు పెరిగింది.
ఆశించిన ఫలితాలు
ప్రభుత్వ వ్యూహాత్మక రోడ్మ్యాప్ మరియు పెరిగిన పెట్టుబడులు ఈ క్రింది ఫలితాలను సాధించడమే లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నాయి:
- డిజిటల్ ఇండియా కార్యక్రమాల ద్వారా 2025 నాటికి జిడిపిలో 25% మరియు 2030 నాటికి 50%కి డిజిటల్ ఆర్థిక సహకారాన్ని విస్తరించడం
- 2025 నాటికి గ్రామాలలో 50 Mbps+ వేగంతో సార్వత్రిక బ్రాడ్బ్యాండ్ యాక్సెస్ను సాధించడం
- 2030 నాటికి మొబైల్ మరియు ఇంటర్నెట్ వ్యాప్తిని వరుసగా 71% మరియు 45% నుండి 90%కి పెంచడం
- మేక్ ఇన్ ఇండియా ద్వారా 2025 నాటికి $1 ట్రిలియన్ డిజిటల్ ఎకానమీ మరియు $5 ట్రిలియన్ ఆర్థిక వ్యవస్థను నిర్మించడం
- ప్రస్తుతం 107తో పోలిస్తే ఇ-గవర్నమెంట్ డెవలప్మెంట్ ఇండెక్స్లో ప్రపంచవ్యాప్తంగా టాప్ 50 దేశాలలో ర్యాంకింగ్
- బ్యూరోక్రాటిక్ రెడ్ టేప్ను తగ్గించడం మరియు సులభతర వ్యాపార ర్యాంకింగ్స్లో 66వ స్థానంలో ఉన్న భారతదేశాన్ని 2030 నాటికి 30 కంటే తక్కువ స్థాయికి మెరుగుపరచడం
- 2025 నాటికి GDPలో ఆరోగ్య వ్యయాన్ని 1.2% నుండి 2.5%కి పెంచడం మరియు సార్వత్రిక ఆరోగ్య కవరేజీని చేరుకోవడం
- 2047 నాటికి ఆయుర్దాయం 69 ఏళ్ల నుంచి 75 ఏళ్లకు పెంచడం
- 2047 నాటికి ప్రతి 1000 మంది సజీవ జననాలకు 28 మరణాల నుంచి 10 ఏళ్లలోపు శిశు మరణాలను తగ్గించడం
- వృత్తి విద్యా కార్యక్రమాల ద్వారా 2030 నాటికి 500 మిలియన్ల నైపుణ్యం కలిగిన శ్రామిక శక్తిని రూపొందించడం
- 2035 నాటికి ఉన్నత విద్యలో GERని 27% నుండి 50%కి పెంచడం
- లింగ సమానత్వ సూచికను 2021లో 0.94 నుండి 2030 నాటికి 1కి మెరుగుపరచడం
- జనాభా డివిడెండ్ను సానుకూలంగా ఉపయోగించుకోవడానికి 2025 నాటికి 100 మిలియన్ల అదనపు ఉద్యోగాలను సృష్టించడం
సారాంశంలో, 2047 నాటికి ప్రపంచ GDPలో 5% సహకారం అందించే ఆత్మనిర్భర్ భారత్ను నిర్మించడానికి పారదర్శకత, కమ్యూనికేషన్లు, ఆరోగ్య సంరక్షణ మరియు విద్యా రంగాలలో వేగవంతమైన, స్థిరమైన మరియు సాంకేతికత ఆధారిత పురోగతిని సాధించాలని ప్రభుత్వం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. పౌరుల జీవన సౌలభ్యం సమర్థవంతంగా మెరుగుపడుతుంది. డిజిటల్ ఇండియా ద్వారా నిర్మించిన మౌలిక సదుపాయాలపై విద్య, ఆరోగ్యం మరియు న్యాయంపై పబ్లిక్ సర్వీస్ డెలివరీ. అక్షరాస్యత, మరణాల రేట్లు మరియు పారదర్శకత వంటి మానవ అభివృద్ధి సూచికలపై పురోగతి 2047 నాటికి వేగవంతం అవుతుంది. స్థిరమైన అభివృద్ధి లక్ష్యాలను సాధించడం. విక్షిత్ భారత్ విజన్ను పూర్తిగా సాకారం చేసుకోవడానికి ప్రభుత్వ మరియు ప్రైవేట్ రంగాల మధ్య సహకార ప్రయత్నాలు కీలకంగా ఉంటాయి.
No comments:
Post a Comment