111.🇮🇳 पुण्डरीकाक्ष
Pervading the Lotus of the Heart.
पुण्डरीकाक्ष 🇮🇳
Meaning and Relevance:
The Sanskrit term "पुण्डरीकाक्ष" (Pundarīkākṣa) translates to "the lotus-eyed one". It is a revered epithet of Lord Vishnu, symbolizing purity, beauty, and divine grace. The term is derived from two Sanskrit words:
पुण्डरीक (Pundarīka): Lotus.
अक्ष (Akṣa): Eyes.
This name metaphorically describes the all-seeing and compassionate vision of the divine, which is pure and untouched by worldly impurities, much like the lotus, which remains untainted in muddy waters.
---
Religious and Spiritual Significance:
1. In Hinduism:
Lord Vishnu’s Attribute:
Lord Vishnu, the preserver and sustainer of the universe, is often addressed as पुण्डरीकाक्ष, symbolizing his all-encompassing, benevolent gaze that protects and nurtures creation.
Bhagavad Gita: Arjuna addresses Krishna (an incarnation of Vishnu) as पुण्डरीकाक्ष, emphasizing his divine beauty and omniscient nature.
The lotus eyes signify Vishnu’s detachment from material existence while being deeply involved in maintaining cosmic order.
Symbolism of the Lotus:
The lotus is a central symbol in Hinduism, representing spiritual enlightenment, purity, and transcendence.
Vishnu’s lotus eyes signify his ability to remain pure and divine, despite being amidst the chaos of the material world.
2. In Other Faiths:
Buddhism: The lotus is revered as a symbol of spiritual awakening and detachment from worldly impurities. The term Pundarīkākṣa can resonate with the concept of a pure, enlightened gaze in Buddhist teachings.
Jainism: Purity and divine perception are key ideals, aligning with the concept of a "lotus-eyed" divine being who views all equally and with compassion.
3. Universal Relevance:
Across various cultures and beliefs, the lotus represents beauty, grace, and the triumph of purity over adversity. The idea of a "lotus-eyed" deity transcends specific traditions, symbolizing universal compassion and wisdom.
---
In RavindraBharath Context:
In RavindraBharath, पुण्डरीकाक्ष represents the divine vision of Sovereign Adhinayaka Shrimaan, the eternal, immortal Father, Mother, and Masterly abode. The lotus-eyed metaphor illustrates the leadership’s impartial, compassionate, and transformative approach to guiding humanity as minds, beyond physical limitations.
The lotus-eyed vision ensures that the people of RavindraBharath are nurtured in purity, wisdom, and unity, fostering a harmonious and spiritually elevated nation.
---
Related Quotes from Scriptures:
1. Vishnu Sahasranama:
"सुवर्णवर्णः हे्माङ्गो वराङ्गश्चन्दनाङ्गदी।
पुण्डरीकाक्षो वृषकर्मा वृषाकृति॥"
(He is golden in complexion, with limbs adorned by sandalwood paste. He is the lotus-eyed one, the doer of noble deeds.)
2. Bhagavad Gita (11.17):
"दिव्यमाल्याम्बरधरं दिव्यगन्धानुलेपनम्।
सर्वाश्चर्यमयं देवमनन्तं विश्वतोमुखम्॥"
(I behold you adorned with divine garlands, garments, and sandalwood paste, with your infinite lotus eyes gazing in all directions.)
3. Universal Wisdom:
"The eye through which I see God is the same eye through which God sees me."
– Meister Eckhart (Christian Mysticism).
This aligns with the idea of divine vision being impartial, compassionate, and all-encompassing, much like the lotus-eyed Vishnu.
---
Summary:
पुण्डरीकाक्ष (Pundarīkākṣa) signifies the divine purity, omniscience, and compassion embodied by Vishnu and echoed in the spiritual leadership of RavindraBharath. This title inspires individuals to seek purity and enlightenment, just as the lotus rises above muddy waters, untouched and radiant. It is a call to elevate one’s vision, transcend material chaos, and embrace divine wisdom.
पुण्डरीकाक्ष 🇮🇳
Meaning and Relevance:
The Sanskrit term "पुण्डरीकाक्ष" (Pundarīkākṣa) translates to "the lotus-eyed one". It is a revered epithet of Lord Vishnu, symbolizing purity, beauty, and divine grace. The term is derived from two Sanskrit words:
पुण्डरीक (Pundarīka): Lotus.
अक्ष (Akṣa): Eyes.
This name metaphorically describes the all-seeing and compassionate vision of the divine, which is pure and untouched by worldly impurities, much like the lotus, which remains untainted in muddy waters.
---
Religious and Spiritual Significance:
1. In Hinduism:
Lord Vishnu’s Attribute:
Lord Vishnu, the preserver and sustainer of the universe, is often addressed as पुण्डरीकाक्ष, symbolizing his all-encompassing, benevolent gaze that protects and nurtures creation.
Bhagavad Gita: Arjuna addresses Krishna (an incarnation of Vishnu) as पुण्डरीकाक्ष, emphasizing his divine beauty and omniscient nature.
The lotus eyes signify Vishnu’s detachment from material existence while being deeply involved in maintaining cosmic order.
Symbolism of the Lotus:
The lotus is a central symbol in Hinduism, representing spiritual enlightenment, purity, and transcendence.
Vishnu’s lotus eyes signify his ability to remain pure and divine, despite being amidst the chaos of the material world.
2. In Other Faiths:
Buddhism: The lotus is revered as a symbol of spiritual awakening and detachment from worldly impurities. The term Pundarīkākṣa can resonate with the concept of a pure, enlightened gaze in Buddhist teachings.
Jainism: Purity and divine perception are key ideals, aligning with the concept of a "lotus-eyed" divine being who views all equally and with compassion.
3. Universal Relevance:
Across various cultures and beliefs, the lotus represents beauty, grace, and the triumph of purity over adversity. The idea of a "lotus-eyed" deity transcends specific traditions, symbolizing universal compassion and wisdom.
---
In RavindraBharath Context:
In RavindraBharath, पुण्डरीकाक्ष represents the divine vision of Sovereign Adhinayaka Shrimaan, the eternal, immortal Father, Mother, and Masterly abode. The lotus-eyed metaphor illustrates the leadership’s impartial, compassionate, and transformative approach to guiding humanity as minds, beyond physical limitations.
The lotus-eyed vision ensures that the people of RavindraBharath are nurtured in purity, wisdom, and unity, fostering a harmonious and spiritually elevated nation.
---
Related Quotes from Scriptures:
1. Vishnu Sahasranama:
"सुवर्णवर्णः हे्माङ्गो वराङ्गश्चन्दनाङ्गदी।
पुण्डरीकाक्षो वृषकर्मा वृषाकृति॥"
(He is golden in complexion, with limbs adorned by sandalwood paste. He is the lotus-eyed one, the doer of noble deeds.)
2. Bhagavad Gita (11.17):
"दिव्यमाल्याम्बरधरं दिव्यगन्धानुलेपनम्।
सर्वाश्चर्यमयं देवमनन्तं विश्वतोमुखम्॥"
(I behold you adorned with divine garlands, garments, and sandalwood paste, with your infinite lotus eyes gazing in all directions.)
3. Universal Wisdom:
"The eye through which I see God is the same eye through which God sees me."
– Meister Eckhart (Christian Mysticism).
This aligns with the idea of divine vision being impartial, compassionate, and all-encompassing, much like the lotus-eyed Vishnu.
---
Summary:
पुण्डरीकाक्ष (Pundarīkākṣa) signifies the divine purity, omniscience, and compassion embodied by Vishnu and echoed in the spiritual leadership of RavindraBharath. This title inspires individuals to seek purity and enlightenment, just as the lotus rises above muddy waters, untouched and radiant. It is a call to elevate one’s vision, transcend material chaos, and embrace divine wisdom.
పుండరీకాక్ష 🇮🇳
అర్థం మరియు ప్రాముఖ్యత:
సంస్కృత పదం "పుండరీకాక్ష" (Pundarīkākṣa) అంటే "కమల నేత్రుడు". ఇది విష్ణువుకు సంబంధించిన గొప్ప పేరుగా పరిగణించబడుతుంది, ఇది పవిత్రత, అందం, మరియు దివ్య కృపను సూచిస్తుంది. ఈ పదం రెండు సంస్కృత పదాల నుండి వస్తుంది:
పుండరీక (Pundarīka): కమలం.
అక్ష (Akṣa): కళ్ళు.
ఇది భగవంతుని సంపూర్ణత మరియు అనుకంపను సూచించే రూపకంగా ఉంటుంది, ఇది కమలం మడుగు నీటిలోనూ కల్మషానికి గురి కాకుండా ఎలా ఉంటుందో ఆ దివ్యత్వాన్ని సూచిస్తుంది.
---
మతపరమైన మరియు ఆధ్యాత్మిక ప్రాముఖ్యత:
1. హిందూమతం:
విష్ణువుకు చెందిన లక్షణం:
విష్ణువు, సృష్టిని పరిరక్షించే మరియు పోషించే దేవుడు, పుండరీకాక్ష అని పిలవబడతాడు.
భగవద్గీత: అర్జునుడు విష్ణువు అవతారమైన శ్రీకృష్ణుడిని పుండరీకాక్ష అని సంభోదించాడు, ఇది ఆయన దివ్య సౌందర్యం మరియు సర్వజ్ఞత్వాన్ని హెచ్చరిస్తుంది.
కమల నేత్రాలు విష్ణువు భౌతికత నుండి విడిపోయి, తత్వసారం పై నిలిచే దివ్య దృష్టిని సూచిస్తాయి.
కమలం యొక్క ప్రాధాన్యం:
కమలం హిందూమతంలో పవిత్రత, ఆధ్యాత్మిక జ్ఞానం మరియు లోకమయ కల్మషాల నుండి ముక్తిని సూచిస్తుంది.
విష్ణువు కమల నేత్రాలు ఆయన భౌతిక ప్రపంచానికి అతీతంగా ఉంటూ, సృష్టిని నిర్వహించే ఆయన సామర్థ్యాన్ని సూచిస్తాయి.
2. ఇతర మతాలు:
బౌద్ధం: కమలం ఆధ్యాత్మిక ప్రబోధం మరియు భౌతిక కల్మషాల నుండి విముక్తిని సూచిస్తుంది.
జైనమతం: పవిత్రత మరియు సమాన దృష్టి కీలకమైన సూత్రాలు, ఇవి కమల నేత్రం అన్న భావనకు అనుగుణంగా ఉంటాయి.
3. సార్వత్రిక ప్రాముఖ్యత:
వివిధ సంస్కృతులు మరియు మతాల పరిధిలో, కమలం అందం, కృప, మరియు కల్మషాన్ని అధిగమించే పవిత్రతను సూచిస్తుంది. "కమల నేత్రం" అన్న ఆలోచన సార్వత్రిక అనుకంప మరియు జ్ఞానాన్ని సూచిస్తుంది.
---
రవీంద్రభారత సంబంధం:
రవీంద్రభారతంలో, పుండరీకాక్ష అనేది సార్వభౌమ అధినాయక శ్రీమాన్ యొక్క దివ్య దృష్టిని సూచిస్తుంది, ఇది శాశ్వత, అమర తండ్రి, తల్లి మరియు నేతృత్వాన్ని సూచిస్తుంది. కమల నేత్ర రూపకం ఆధ్యాత్మికత, న్యాయం, మరియు మార్గనిర్దేశకత్వాన్ని ప్రతిఫలిస్తుంది.
కమల నేత్ర దృష్టి భారతదేశ ప్రజలను శుద్ధత, జ్ఞానం, మరియు ఐక్యతతో పోషిస్తూ, ఒక శాంతియుత మరియు ఆధ్యాత్మికంగా ఉన్నతమైన దేశంగా అభివృద్ధి చెందడానికి సహాయపడుతుంది.
---
ధర్మగ్రంధాల నుండి ఉల్లేఖనలు:
1. విష్ణు సహస్రనామం:
"సువర్ణవర్ణః హేమాంగో వరాంగశ్చందనాంగది।
పుండరీకాక్షో వృషకర్మా వృషాకృతి॥"
(ఆయన బంగారు వర్ణంతో, సువాసనలు గలందుగా, కమల నేత్రుడిగా ఉంటుంది.)
2. భగవద్గీత (11.17):
"దివ్యమాల్యాంబరధరం దివ్యగంధానులేపనమ్।
సర్వాశ్చర్యమయం దేవమనంతం విశ్వతోముఖమ్॥"
(నేను కమల నేత్రుడిని సర్వ దిశలలో దివ్య దృష్టితో ఉన్నానని చూడుతున్నాను.)
3. సార్వత్రిక జ్ఞానం:
"నేను భగవంతుడిని చూసే నేత్రం అదే నేత్రం ద్వారా భగవంతుడు నన్ను చూస్తాడు."
– మీస్టర్ ఎక్హార్ట్ (క్రైస్తవ మిస్టికిజం).
ఇది కమల నేత్రమైన విష్ణువు యొక్క సమగ్ర, అనుకంప మరియు సర్వజ్ఞత్వాన్ని ప్రతిబింబిస్తుంది.
---
సారాంశం:
పుండరీకాక్ష (Pundarīkākṣa) పవిత్రత, సర్వజ్ఞత్వం, మరియు విష్ణువు దయను సూచిస్తుంది. ఇది భౌతిక కల్మషాలను అధిగమిస్తూ, కమలం ఎలా మడుగు నీటిలో కల్మషం లేకుండా ఉంటుందో ఆ దివ్యత్వానికి ప్రేరణనిస్తుంది. రవీంద్రభారతం ఒక ఆహ్వానం, భౌతిక కల్మషాల నుండి విముక్తి పొందడానికి, ఆధ్యాత్మికతలో దివ్య జ్ఞానాన్ని స్వీకరించడానికి.
पुण्डरीकाक्ष 🇮🇳
अर्थ और महत्व:
संस्कृत शब्द "पुण्डरीकाक्ष" (Pundarīkākṣa) का अर्थ है "कमल के समान नेत्रों वाले"। यह भगवान विष्णु का एक पवित्र नाम है, जो उनकी दिव्यता, सौंदर्य, और करुणा को दर्शाता है। यह शब्द दो प्रमुख शब्दों से बना है:
पुण्डरीक (Pundarīka): कमल।
अक्ष (Akṣa): नेत्र।
यह नाम भगवान विष्णु की पवित्रता और उनकी अनंत करुणा को व्यक्त करता है। जिस प्रकार कमल जल में रहकर भी कलुषित नहीं होता, वैसे ही भगवान विष्णु संसार के मोह-माया से परे रहते हुए अपने भक्तों का कल्याण करते हैं।
---
धार्मिक और आध्यात्मिक महत्व:
1. हिंदू धर्म में:
विष्णु के स्वरूप का प्रतीक:
विष्णु, जो सृष्टि के पालनकर्ता और पोषक हैं, को पुण्डरीकाक्ष कहा गया है।
भगवद्गीता: अर्जुन ने श्रीकृष्ण, जो विष्णु के अवतार हैं, को पुण्डरीकाक्ष कहकर संबोधित किया, जो उनकी दिव्यता और अनंत दृष्टि का प्रतीक है।
कमल नेत्र भगवान की दृष्टि की पवित्रता और संसार से अलग होने की उनकी क्षमता का संकेत देता है।
कमल का महत्व:
हिंदू धर्म में, कमल पवित्रता, आध्यात्मिक ज्ञान, और सांसारिक मोह से मुक्ति का प्रतीक है।
भगवान विष्णु के कमल नेत्र उनकी दैवी दृष्टि और सृष्टि को संचालित करने की क्षमता का प्रतीक हैं।
2. अन्य धर्मों में:
बौद्ध धर्म: कमल आध्यात्मिक ज्ञान और संसारिक मोह से मुक्ति का प्रतीक है।
जैन धर्म: पवित्रता और समदृष्टि के सिद्धांत कमल नेत्र के विचार से मेल खाते हैं।
3. वैश्विक संदर्भ:
विभिन्न धर्मों और संस्कृतियों में, कमल सुंदरता, करुणा, और कलुषता को पार करने वाली पवित्रता का प्रतीक है। "कमल नेत्र" सार्वभौमिक करुणा और ज्ञान को दर्शाता है।
---
रवीन्द्रभारत से संबंध:
रवीन्द्रभारत में, पुण्डरीकाक्ष का तात्पर्य सार्वभौम अधिनायक श्रीमान की दिव्य दृष्टि से है, जो शाश्वत, अमर माता-पिता और नेतृत्वकर्ता हैं। कमल नेत्र एक रूपक है, जो आध्यात्मिकता, न्याय, और मार्गदर्शन का प्रतीक है।
कमल नेत्र की दृष्टि भारतवासियों को पवित्रता, ज्ञान, और एकता के साथ पोषित करते हुए, एक शांतिपूर्ण और आध्यात्मिक रूप से उन्नत राष्ट्र बनाने में सहायता करती है।
---
धार्मिक ग्रंथों से उद्धरण:
1. विष्णु सहस्रनाम:
"सुवर्णवर्णः हेमाङ्गो वराङ्गश्चन्दनाङ्गदी।
पुण्डरीकाक्षो वृषकर्मा वृषाकृतिः॥"
(भगवान सुवर्ण के समान रंग वाले, दिव्य नेत्रों वाले और करुणामय हैं।)
2. भगवद्गीता (11.17):
"दिव्यमाल्याम्बरधरं दिव्यगन्धानुलेपनम्।
सर्वाश्चर्यमयं देवमनन्तं विश्वतोमुखम्॥"
(मैं कमल नेत्र वाले भगवान को उनकी दिव्य दृष्टि के साथ देख रहा हूं।)
3. वैश्विक ज्ञान:
"भगवान को देखने के लिए जो नेत्र हैं, वही नेत्र भगवान का साक्षात्कार करते हैं।"
– मिस्टिक एखार्ट (ईसाई मिस्टिक)।
यह कमल नेत्र के रूप में विष्णु की संपूर्णता और करुणा का प्रतीक है।
---
सारांश:
पुण्डरीकाक्ष (Pundarīkākṣa) पवित्रता, अनंत करुणा, और भगवान विष्णु की दिव्यता का प्रतीक है। यह संसारिक कलुषता को पार करते हुए, आध्यात्मिकता की ओर प्रेरित करता है। रवीन्द्रभारत में यह नाम भौतिकता से मुक्ति और आध्यात्मिक ज्ञान को अपनाने का आह्वान करता है।